ჰაინრიხ ბიოლი "უკაცო სახლი" ანუ ამბავი მალინისფერი პალტოების შესახებ და რატომ ჰგვანან წიგნები წყალს

დილის რიტუალები. განსაკუთრებით ზამთრის დილებს რომ ახასიათებთ ოფისებში. ნამძინარევი სახის თანამშრომლები ჭიქებით დადიან, სხედან. ჭიქების თავზე ორთქლია, თვალით რომ ხედავ. გარშემო ახალმოდუღებული ყავის და ჩაის არომატი დგას.

დღესაც ასეთი ამინდია და ვიდრე სხვები დილის ყავას და ცინცხალ ჭორებს, უკაცრავად, ახალ ამბებს უზიარებენ ერთმანეთს, მე ჩაის დიდი ჭიქით და წიგნებზე დაგროვილი ამბებით მოვედი, რომ თქვენ გაგიზიაროთ.

ვფიქრობდი, რომ წიგნის კითხვა წყლის დალევას ჰგავს. (გუშინსაღამოს ფიქრია, არ გეგონოს, დილიდან ისეთ ფორმაშია ჩემი ტვინი, ასეთ დალაგებულ რამეებს ფიქრობდეს. ჯერ წუხანდელი სიზმრიდან ვერ გამოვსულვარ, როგორც წესი). არა, ცოდნის წყურვილი და ასეთი ტრივიალურ-ზეაღმატებული ასოციაციები არ მაქვს. წიგნის კითხვა წყლის დალევას ჰგავს-მეთქი, რამდენიმე დღის წინ ვიფიქრე, როდესაც ჰაინრიხ ბიოლის „უკაცო სახლის“ კითხვა დავიწყე.

წყლის დალევას ჰგავს იმიტომ, რომ ზოგჯერ დიდი ჭიქით სვამ წყალს, ზოგჯერ მხოლოდ რამდენიმე ყლუპს. ზოგი წყალი ცივია და კბილებს გტკენს, ზოგი წყალია თბილია და არ გსიამოვნებს. ზოგჯერ მოიყუდებ ჭიქას და ერთი ამოსუნთქვით სვამ და მიდის სასიამოვნოდ, ზოგჯერ გვერდით გიდგას ჭიქა და ცოტ-ცოტას სვამ, იზოგავ. ზოგი წყალი ღამით თავთან გიდგას ჭიქით და დილით სვამ უზმოზე. ზოგი წყალი სულს მოგათქმევინებს და გონს მოგიყვანს. მაგრამ შეიძლება გადაგცდეს კიდეც და სიმწრის ცრემლები გაყრევინოს. ზოგი წყალი ისეთი გემრიელია, როგორც თავისუფლად სუნთქვა. ზოგი წყალი არც მოგწონს, მაგრამ სხვა არ გაქვს და მაინც სვამ.

წიგნის კითხვა წყლის დალევას ჰგავს-მეთქი, ვიფიქრე, რადგან მიიტან პირთან ჭიქას და ზოგი წყალი მიდის მსუბუქად, სასიამოვნოდ და ბოლომდე ცლი. ზოგჯერ კი მოსვამ ორიოდე ყლუპს და ჩერდები.

„უკაცო სახლი“ წყალივით მიდის. იმ წყალივით, არც ძალიან მოწყურებულზე რომ სვამ, ანუ არ ჩქარობ, არც ცივია, არც თბილი, არამედ მიდის დაუბრკოლებლად. ან ცურვას ჰგავს, რბილ წყალში ცურვას.

ადრეც ვთქვი, დეტალებს ვაქცევ-მეთქი ყურადღებას. მყუდრო წიგნია. მყუდრო არა შინაარსის გამო. შინაარსით იმ ფილმს მაგონებს, ებრაელი გოგო რომ კინოთეატრს გახნის და ჰიტლერს მოკლავს, რაღაც კიჩია თუ სატირა. ბიოლთან არაა კომედია, არც ირონია, უბრალოდ აქაც ომია. ის ომი, რომლიდანაც ბაბუაჩემმა ერთი ბეჭედი ჩამოიტანა და მეტალის კოვზი, წლების მანძილზე რომ იმით ჭამდა ჯარისკაცის საკვებს. ალბათ მოგონებებიც ჩამოიტანა, მაგრამ დუმილსაც შეეჩვია.

ბიოლთან ომი უკვე დამთავრებულია, თუ შეიძლება ომი დამთავრდეს, საერთოდ.

სტკივათ, შიათ, უჭირთ, მაგრამ არავითარი ისტერიკა. ყველაფერი მიდის თითქოს მშვიდად, თითქოს შეგუებულად თუ არ ვიცი, როგორ ჰქვია.

მე მახსოვს, რომ ყველა ქალს ერთნაირი მალინისფერი პალტო ეცვა. ერთნაირად გახუნებული, გაქუცული და არც არავის უხდებოდა. დედებს ეცვათ ეს პალტოები წლობით. და მახსოვს, ერთხელ პატარამ ბევრ ხალხში დავკარგე დედა და როდესაც ნაცნობი პალტო დავინახე, მივედი და ხელი ჩავკიდე. ზემოთ რომ ავიხედე, სხვა ქალი იდგა. მაშინ აღმოვაჩინე, რომ ყველა დედას ერთნაირი პალტო ეცვა, ერთნაირად გახუნებული და გადიოდა წლები და სულ უფრო ხუნდებოდა ეს პალტოები და ეცვათ, როდესაც პურის რიგებში იდგნენ, როდესაც მშობელთა კრებებზე მიდიოდნენ სკოლებში, სადაც ნავთის სუნი იდგა და უნდა ეთქვათ, რომ ვერ გაუშვებდნენ შვილებს თეატრში ან ექსკურსიაზე.

მახსოვს ისიც, როგორ ალაგებდნენ დედები ბოთლებს ჩანთებში და ატანდნენ მამებს, რომ ჩაებარებინათ და სანაცვლოდ მოეტანათ პური. კიდევ მახსოვს რაღაც ასეთები.

ვიზუალურად „უკაცო სახლი“, ანუ როდესაც ვკითხულობ, რაც თვალებში მრჩება, ჰგავს ფილმს „სამი ფერი: თეთრი. ლურჯი. წითელი“.

და მახსენებს საკუთარ ფიქრს, ძველ ფიქრს, უფრო კი შიშს, რომელსაც ახლა ხმამაღლა არ ვიტყვი.         

თომას მანი „ჯადოსნური მთა“ - მიტოვებული წიგნების სერიიდან

გუშინ, ანუ პარასკევ საღამოს, სამსახურიდან იმ სურვილით მოვედი, დიდი ხნის მიტოვებულ „ჯადოსნურ მთა“-ს ჩავჯდომოდი და ლიმნიანი ჩაითაც გავმასპინძლებოდი საკუთარ თავს, მაგრამ ზუსტად ისე არ გამოვიდა, როგორც წარმომედგინა. არც ლიმონი აღმომაჩნდა და არც შავი ჩაი. არჩევანი ასეთი იყო: მწვანე ჩაი, ვარდის ჩაი (ინდური), შავი ჩაი ბერგამოტის არომატით (ვერ ვიტან), ელ გრეი. ვარდის ნაყენზე შევჩერდი და ალბათ მეტჯერ აღარ გავიმეორებ. ახლა ელ გრეის მივირთმევ, გუშინდელ არჩევანს სჯობს.

წიგნს რაც შეეხება, ურყევად მქონდა გადაწყვეტილი, ჯადოსნური მთა უნდა ყოფილიყო. სანიშნი, რომელიც, როგორც წესი ფურცლის ნაგლეჯია ხოლმე, 665-ე გვერდზე აღმოჩნდა. ვისაც ეს წიგნი გაქვთ, შეხედეთ და მიხვდებით, რომ გამეცინა, ამდენი მქონია წაკითხული და დამთავრებას რაღა უკლდა-მეთქი. დაახლოებით ოცი გვერდი წავიკითხე და ევრიკა! მივხვდი, რატომაც მოხდა ასე.

მახსოვს, ერთხელ, როდესაც ზევსის საზაფხულო რეზიდენციის მოსანახულებლად მივდიოდი და მამაჩემის ახალგაზრდობისდროინდელი „ზენიტის“ მოზადება დავიწყე თან წასაღებად, ჩემმა უმცროსმა ძმამ დამცინა, რად გინდა, ახვალ აკროპოლისზე და კიბესთან დაგდებულ კენჭს გადაიღებ მსხვილი კადრით ან ვინმეს თითს, წარწერას რომ აყოლებს წასაკითხადო.

ასეცაა. რომ დავფიქრდე, ჩემი გადაღებული ფოტოები არასოდესაა მასშტაბური პანორამა, გაშლილი ხედი, არამედ დეტალები. აღქმაშიც ასე ვარ. სულ ახლახანს ვამბობდი, გამუდმებით ვეწინააღმდეგები-მეთქი ადამიანების ჯგუფებად და კატეგორიებად დაყოფას ან გაერთაინებას, არამედ თითოეულის ცალკე ინდივიდად აღქმას ვცდილობ. მე ის ვარ, ვინც ვერასოდეს ისწავლის საკუთარ შეცდომებზე, რადგან ყოველ ჯერზე ვფიქრობ, წინაზე თუ ასე მოხდა, არ ნიშნავს, რომ ახლაც ასე მოხდება.

მოკლედ, სიტყვა რომ აღარ გავაგრძელო, ვკითხულობდი და მივხვდი, თავს ვგრძნობდი პატარა ბავშვად, რომელიც მოხვდა სუფრაზე, სადაც სულ უფროსები შეიკრიბნენ და რაღაც სრულიად განზოგადებულ საკითხებზე მსჯელობენ და საუბრობენ. მე კი ვზივარ მაგიდის ქვეშ და ვერ ვხვდები, რატომ არავის ანაღვლებს, რისი თქმა უნდოდა იმ ბეღურას, ფანჯრის რაფაზე რომ იჯდა და ოთახში მყოფებს გვათვალიერებდა.

ამ კადრის წარმოდგენის შემდეგ ვიფიქრე, რომ ალბათ ინტელექტი არ მყოფნიდა იმ საკითხების გასაგებად, რაზეც მანი საუბრობდა, მაგრამ არ მომეწონა ასე ფიქრი და შევედავე საკუთარ თავს. საქმე გაგება-ვერ გაგებაში არაა, არაფერს გაუგებარს არ ამბობს. საქმე იმაშია, რამდენად მომწონს ან მაინტერესებს ის, რასაც აგერ უკვე ექვსასი გვერდია მელაპარაკება. ამასწინათ ვწერდი პუბლიცისტურ წერილებზე. დიახ და დიახ, აი რა არ მომწონს. ჩემთვის ასეა, გარკვეულ საკითხებზე საკმაოზე მეტი იფიქრა, ცნობები და ინფორმაცია დაუგროვდა და იმის მაგივრად, ეს ყველაფერი პატიოსნად ჩამოეწიკწიკებინა პუბლიცისტურ წერილში, თავისი გათვლით უკეთესი გამოყენება მოუძებნა და გმირების პირით გამოთქვა. იჯდა ბიძია თომა(სი) და ორი გმირის სახელით ეკამათებოდა საკუთარ თავს. იმის დაჯერება არ მინდა, რომ გვერდების რაოდენობით უნაზღაურებდნენ ჰონორარს და ამიტომ არის ძველი წიგნები სავსე სრულიად უსარგებლო წვრილმანების გრძელი და მომაბეზრებელი აღწერით. (დეტალებსა და წვრილმანებს შორის დიდი განსხვავებაა).

როგორც უნდა იყოს, მე, როგორც მკითხველი თავს მოტყუებულად ვგრძნობ, რომელსაც მხატვრული ნაწარმოების გარეკანში გამოხვეული პუბლიცისტური წერილი, მსჯელობა, აღწერა, ცნობები და ა.შ. შემოაჩეჩეს.

აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ არ მიყვარს ისტორიული რომანები. თუ მათ ისე და იმიტომ ვკითხულობ, რომ კონკრეტული ისტორიული ფაქტი ან ამბავი მაინტერესებს, რა თქმა უნდა, მშრალ ისტორიულ ფაქტებს ბევრად მირჩევნია, მხატვრულად დაწერილი წავიკითხო (ამ მხრივ სანიკიძე მიყვარს ძალიან), მაგრამ თუკი პირიქით ხდება და რომანის წაკითხვა მინდა და ხელში შემრჩება საინფორმაციო ფურცელი, ნამდვილად უკმაყოფილო ვარ ხოლმე.

ისიც უნდა ვთქვა, რომ ძალიან მომწონს განათლებული მწერალი, რადგან ასეთ ნაწარმოებს სიღრმეც მეტი აქვს. მაგრამ ამ განათლების გადმოცემის ხერხებშია საქმე. თუკი მწერლის მიერ მიღებული და მოპოვებული ინფორმაციები ზედაპირზე დევს, ეს არ მომწონს. მანის კითხვა რომ დავიწყე, მალევე შევუთავსე პავიჩი. ისე აღმოჩნდა, რომ ერთდროულად მესაუბრნენ კაბილას ღიმილზე. მანი დეკლამაციური ტონით, პავიჩი - მისტიური.

როდესაც ადამიანები რაღაც ახალს ვიგებთ, რამდენიმე სიზმარში უნდა გამოვატაროთ, დრო მივცეთ, ჩვენში დაილექოს, ფაქტობრივი მონაცემები ცოტა სხვაგვარადაც დაგვამახსოვრდეს და თუ ამის შემდეგ ამ საკითხზე ვისაუბრებთ, იმდენად ჩვენი საკუთარი თავიდან წამოვა, იმდენაც ჩვენებური იქნება, როგორც პავიჩის შემთხვევაში.

კონსტანტინე გამსახურდია წერდა კნუტ ჰამსუნზე: "იმ სახის აღწერისათვის, სადაც სხვებს სიტყვების ნიაღვარი დასჭირდებოდათ, ჰამსუნი ერთ წინადადებაში ხატავს მთელ სურათს.

არაფერი ზედმეტი".

შემედავებით ალბათ, რომ „ჯადოსნური მთის“ მთელი მიზანი ისაა, ადამიანის ფიქრები გადმოგცესო. მაგრამ მე, ვისაც დეტალები უფრო მაინტერესებს, სუნთქვის შეჩერება მისი ფეხის ხმის გაგონებაზე და სხვ. კომფორტულად ვერ ვგრძნობ თავს მაშინ, როდესაც ასეთ მასშტაბურ საუბარს ვისმენ დაუსრულებლად. განცდა მაქვს, ორპირ ქარში ვზივარ მაშინ, როდესაც სიმყუდროვე მინდა და უცხო ადამიანები დადიან და ხმამაღლა საუბრობენ.

ერთიცაა, ვაღიარებ, ვიზუალური მახსოვრობა მაქვს და წაკითხული წიგნები კადრებად მამახსოვრდება. აქ კი სულ ერთი კადრია, უცვლელი (ჩემთვის). დრო არ იძვრის, რადგან ასეა იქ, მაღლა, სანატორიუმში. მე კი უძრაობა დისკომფორტს მიქმნის, განცდა მაქვს გამკოჭეს ან თვალები ამიხვიეს.

თუმცა, ალბათ მაინც დავამთავრებ კითხვას.

მანამდე კი, ჰაინრიხ ბიოლის „უკაცო სახლი“ დავიწყე და საშინლად მომწონს.    

კნუტ ჰამსუნი და კონსტანტინე გამსახურდია

კითხვა პირველი: რა საერთოა კნუტ ჰამსუნსა და კონსტანტინე გამსახურდიას შორის?

სტუდენტობისას, როდესაც ლექციებს შორის მცირე შესვენებებზე მდუღარე და ცხიმიანი ფენოვანი ლობიანით ვიწვავდით ენას, ყელსა და კუჭს, მე და ჩემი მეგობრები ხშირად ვიდექით, ვისხედით ან ბოლთას ვცემდით კონსტანტინე გამსახურდიას ძეგლის სიახლოვეს და სხვებისა არ ვიცი, მე კი ნამდვილად ვაკვირდებოდი ხოლმე მის ქედმაღლურ ჯდომას, მკაცრ სახეს, რაღაცნაირად ზემოდან რომ გვიყურებდა.

ჩემთვის, პირადად, კონსტანტინე კარგი მაგალითია იმისა, როგორ შეიძლება ადამიანი დააცალკევო მწერლად და პიროვნებად. როდესაც იმაზე ვსაუბრობ ხოლმე, რომ მწერლის ბიოგრაფია და ცხოვრება ცალკე თემაა და მისი შემოქმედება - ცალკე, მაგალითად გამსახურდია მომყავს (ან მომყავდა). გეთნხმებით იმაში, რომ ყოველი ადამიანი საკუთარი გამოცდილებიდან, ცხოვრებიდან, სულიდან, გულიდან, ფიქრებიდან და ა.შ. ანუ საკუთარი თავიდან წერს. მეტიც, საკუთარი თავიდან კითხულობს და აღიქვამს წაკითხულს. მაგრამ, ვამბობ ხოლმე, წარმოდგენა არ გვაქვს ჰომეროსის ცხოვრებაზე, ასევე ბევრი სხვა ძველი ავტორის ცხოვრებაზე, არის უცნობი ავტორების ტექსტები და ისინი მაინც ახერხებენ სათქმელის ჩვენამდე მოტანას. იმის თქმა მინდა (და ვატყობ, რომ არ გამომდის), რომ ტექსტთან ერთი-ერთზე უნდა იურთიერთო, მწერლის ბიოგრაფიის, მისი კომენტარების, სხვების კრიტიკის ან გამოკვლევის წაკითხვის გარეშე და რასაც ცალკე აღებული  ტექსტი მოგიტანს და გაგაგებინებს, ისაა ღირებული. სხვა დანარჩენისათვის პუბლიცისტური წერილები არსებობს. ისეთი წერილები, მწერლების ტომეულების ბოლო ტომში რომ არის ხოლმე თავმოყრილი ან ერთი ტომით უსწრებს წინ პირად წერილებს.

სწორედ ისეთ წიგნზე ვამბობ, ხსენებული სტუდენტობისას რომ შევიძინე ბუკინისტებში, ერთ-ერთ მიწისქვეშა ან მიწისზედა პუნქტში: კონსტანტინე გამსახურდია, რვატომეულის მე-8 ტომი, გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“, 1967 წელი.

თუმცა პუბლიცისტური წერილების გამო არ შემიძენია, როგორც მაგალითად ილიას და ვაჟას ტომეულების ტომები.

თუმცა ისიც უნდა ვაღიარო, მას მერე მგონი თაროზე იდო და დღეს რატომღაც მომინდა, სწორედ ეს წიგნი გადმომეღო. გამახსენდა, რომ მასში შედის „ლანდებთნ ლაციცი“, რომელიც რომელიღაც ჟანრის ერთ-ერთი იშვიათი წარმომადგენელია და მრავალი წელია უკვე ვაპირებ წაკითხვას, მაგრამ არც როდის დამიწყია. და როგორც მახსოვდა, აქვე უნდა ყოფილიყო „ფაუსტი“, ასე მახსოვდა, რომ მის გამო შევიძინე, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ „ახალგაზრდა ვერტერის ვნებანი“ და „ღვთაებრივი კომედია“ ყოფილა. პუბლიცისტური წერილების სარჩევში კი აღმოვაჩინე „გვ. 134. კნუტ ჰამსუნი“. წერილი 1923 წლის 2 ივლისსაა დაწრილი, მიუნხენში“.

ვიდრე ამ წერილს მივუბრუნდებოდე, გამახსენდა, რომ ზემოთ რაღაცის თქმა მინდოდა, რაც გამომრჩა. როდესაც გამსახურდიას პიროვნებაზე ვლაპარაკობდი, იმის მოყოლას ვაპირებდი, რომ მის შესახებ არსებობს შვილის მოგონებები, რომ საშინლად მკაცრი და დაუნდობელი ადამიანი იყო. 37-ში კი, როდესაც ყველა ლიტერატორს მკაცრად გაუსწორდნენ, კონსტანტინეს არაფერი შეხებია და ეჭვი იყო, რომ ის „ჩამშვები“ იყო და ამით გადაირჩინა თავი. არც მახსოვს სად წავიკითხე, მაგრამ ისიც მახსენდება ხოლმე, რომ თვითმკვლელობამდე სულ ცოტა ხნით ადრე გალაკტიონი მოინახულა ან არც მოინახულა და ლეჩკომბინატში სხვა საქმეზე იყო. ფაქტია, ერთმანეთს გადაეყარნენ და მისმა ნათქვამმა თუ ნამოქმედარმა (მგონი, ხელი არ ჩამოართვა ან ზურგი შეაქცია), ისედაც მგრძნობიარე გალაკტიონზე ძალიან იმოქმედა... თუმცა ამ ყველაფრის მიღმა, ვაღიარებ, რომ ძალიან განათლებული და ძლიერი მთარგმნელ-მწერალია.

რაც შეეხება წერილს, კნუტ ჰამსუნზე, წავიკითხე და არ ვიცი, რა გრძნობა დამეუფლა. რამდენიმე მთავარ მომენტს გამოვყოფ:

რად მინდაო, მისი ბიოგრაფიის წაკითხვა, ან იმის ცოდნა, რომელ სოფელში დაიბადა, ან რას სწერდა პირად წერილებში მეგობრებს ჰამსუნი, - წერს კონსტანტინე, - მე ვკითხულობ მის რომანებს და ვიცი, ის თვითონაა თავის ყველა გმირში. მე ვიცნობ მას, მის ფიქრებს... ყველა მწერალი აირეკლება და აისახებაო თავის გმირებში. ყველა გმირში არის რაღაც დოზით, დადებითშიც და უარყოფითშიც.

მე ვიციო, - ამბობს გამსახურდია, - კნუტ ჰამსუნიც ასეთია, ევროპულ სენსაციებზე მეტად ის აინტერესებს, რატომ ყეფდა წინა ღამით მისი ძაღლი.

მერე ისეთი გატაცებით ლაპარაკობს ბუნების სიყვარულზე, მწვანე ბალახზე, მთებში გაჭრაზე, ყველა შემოქმედის სულიერ ტანჯვაზე, ისეთი მგრძნობიარეა მთელ ამ წერილში, თითქოს წვრილი თვალების და მკაცრად წვეტიანი ცხვირის ნაცვლად მრგვალთვალება და რბილნაკვთებიანი ბიჭი წერდა.

1923 წელი.

ნუთუ ცხოვრება გვცვლის ადამიანებს?

ეს ბოლო წინადადება დავწერე და გამეღიმა, გამახსენდა, კონსტანტინეს ეს წერილი, რომელიც ჰამსუნის სათუთ გრძნობებს ეძღვნება, მთავრდება მინაწერით:

„პ.ს. სამწუხაროა, რომ მიხრჭნილებაში გადამდგარი მოხუცი ჰამსუნი ფაშისტი კანიბალებისადმი სიმპათიით განიმსჭვალა.“          

451 გრადუსი ფარენჰეიტით

           დღეს ქარი იყო, მტკვარი გაივსო ფოთლებით. მე, სამსახურიდან გამოსული, ზრდასრული მოქალაქე, პატარა ბავშვივით იქით მივდიოდი, სადაც ფოთლები გროვებად ეყარა და შარაშურით ვაბიჯებდი და ვიკრიჭებოდი. საინფორმაციო გამოშვებებს არ ვუყურებ, არც გაზეთებს ვკითხულობ. ისინი თვლიან, რომ უცნაური ვარ და არ იციან, რომ კალენდარშიც არ ვიხედები. მათ აღმოაჩინეს რომ არ ვუყურებ მიმდინარე ზოგადსაკაცობრიო შოუებს და სერიალებს და პირდაპირ მითხრეს, რომ არ გამაჩნია ინტერესები, თუმცა არ იციან, რომ ცნობილ ადამიანებს ვერც სახეზე ვცნობ და ვერც სახელ-გვარზე. მე მათთვის არაფერი მითქვამს და როდესაც სკვერში გვერდიგვერდ სკამებზე დავინახე ორი ჯგუფი, ერთნი თავის ღმერთს რომ არეკლამებდნენ და მეორენი, ბალახისფერფორმიანი მებაღეები, გაზონს და ჩამოყრილ ფოთლებს რომ უვლიან, გამეღიმა და ვიფიქრე, რა საერთოა მათ შორის?

        მაგრამ მხოლოდ კითხვის დასმით შემოვიფარგლე. უახლოესი ხის ქვეშ გავლისას ნაბიჯი შევანელე და ზემოთ ავიხედე, ტოტებს და შემორჩენილ ფოთლებს შორის ცა თუ ჩანდა, შევამოწმე. და ვიფიქრე, რომ ერთ დღეს მეც დამიწყებენ თვალთვალს და ამიყვანენ აღრიცხვაზე, ან მის ფსიქოლოგს დააინტერესებს, რას ვხედავ საინტერესოს იმაში, ქალს თმაზე ახალმოთიბული ბალახის სუნი ჰქონდეს და კაცს ხელებზე - ბუხარში დანთებული ცეცხლის.

         ხო, მახსოვს, წიგნზე უნდა მელაპარაკა. მაგრამ არ ვიცი, როგორ.

შეგრძნებები?

„თუ დახაზულ ფურცელს მოგცემენ, შეაბრუნე და გარდიგარდმო დაწერე“.

          მან რა იცოდა მაშინ, ან როგორ გამოიცნო, რომ ჩვენ mp3 გვექნებოდა ჩართული, ყურებში „აზუზუნებული“ და ლაპარაკს ვერ გავაგონებდით ერთმანეთს? ან ეს პირდაპირი ტრანსლაცია და კედლის ზომის თხელეკრანიანი ტელევიზორები?

და მერე შიშის განცდა მოდის, ნუთუ ყველაფერი ახდება? ნუთუ უკვე დაწყებულია? და მე რა გავაკეთე, რომ შემეჩერებინა? ან რას გავაკეთებ?

         დამღუპველი განცდა, რომ მე ერთი ვარ და რაც უნდა ვქნა, მხოლოდ მე მავნებს ან არაფერი არ დაშავდება. სხვაც იფიქრებს, რომ თვითონ ერთია და თუ ყველამ ასე ვიფიქრეთ... ბილიკები ხომ ასე ჩნდება, ადამიანები იმდენს აბიჯებენ იქ, ვიდრე ბალახს ისე არ გათელავენ, რომ მოტიტვლებული ადგილი დარჩეს.

          ესქილე გამახსენდა კიდევ და მისი პრომეთე. რას ნიშნავს პრომეთეს კომპლექსი?  იყო ოქროს, ვერცხლის, სპილენძის, კიდევ რაღაცის და მერე რკინის პერიოდი.  ადამიანები ნელ-ნელა სულ უფრო მოკვდავები, აგრესიულები და დამძიმებულები ხდებოდნენ. ცეცხლთან ერთად პრომეთემ მათ ტექნიკური წინსვლა მოუტანათ, მაგრამ ამასვე მოჰყვა პანდორას ყუთი, ავადმყოფობებით, კატასტროფებით, გულგრილობით, ომით...

        ჩვენ, ზოგიერთს, უკვე გვიფიქრია ასფალტისა და ბეტონისაგან გაქცევა, რადგან პირველყოფილი ბუნება, მიწა, ხეები და ტბები მოგვნატრებია, ფეხით სიარული.

ზოგჯერ არის, გამოვრთვ მუსიკას და სიჩუმეს ვუსმენ.

       იმ გოგომ, ყველას შესახებ რომ ყველა ინფორმაცია და ჭორი იცის და ლაპარაკს იწყებს სიტყვებით „შანსი არაა“ ან „ზუსტად ვიცი...“ დღეს თქვა, მხატვრული ლიტერატურის კითხვა არ შემიძლია, მბეზრდებაო. მე არაფერი მითქვამს. ზოგჯერ მგონია, ჩემზეც ისევე ეჩურჩულება მეორე გოგოს, როგორც სხვებზე.

      მან რამდენჯერმე დამინახა წიგნით.

      საშიშია, ნეტა?